به گزارش حوزه ارتباطات شورای عالی قرآن، در ادامه برنامه‌های روز اول نشست تخصصی هفدهم، میزگردی با موضوع تلاوت قاریان تراز و نقش آن در مفهوم‌شناسی مهندسی تلاوت با حضور  غلامرضا شاه‌میوه، محمود لطفی‌­نیا و قاسم رضیعی تشکیل گردید.

گزیده مباحث این میزگزد به این شرح است:

آنچه مسلّم است قرّاء مشهور و تراز اول جهان اسلام در کشور مصر، به عنوان مهد تلاوت هنری قرآن کریم، با توجه به شخصیت و شأنیت فردی ـ اجتماعی، موقعیت تاریخی ـ جغرافیایی، ابداع فکری- ذوقی و قابلیت‌های صوتی ـ لحنی و ادراک و فهم معانی آیات، قابل طبقه بندی از حیث شیوه و سیاق اداء و اجرای قرائت آهنگین قرآن کریم می­باشند.

در رابطه با مبحث مهندسی تلاوت پیش ازهرچیز باید توجه داشت که مرحله ای قبل از هرنوع مهندسی وجود دارد که به آن طرح یا نقشه گفته می­شود.

اساساً هرنوع مهندسی براساس یک طرح اولیه شکل می­گیرد و در موضوع تلاوت قرآن نیز این­چنین است که هرقاری باتوجه به نقشه اولیه، مدل خوانش خود را تعیین می­کند.

ازآن­جا که دربین قاریان بزرگ صاحب سبک یا مکتب -که اکثر قاریان ایرانی در بدو امر  به نوعی از آن­ها تقلید کرده اند- اصولاً چهار مشرب اصلی وجود دارد:

۱- ردیف محوری مانند عبدالباسط، منشاوی، محمود علی البنا

۲- معنا محوری مانند عبدالفتاح شعشاعی

۳- تعادلی (نغمه ومعنا به­ طور یکسان) مانند مصطفی اسماعیل و شحات انور

۴- تلقایی( بداهه محوری)

براساس نوع تقلید از هرکدام ازاین مشرب­ها، قاری می­تواند طراحی و به­دنبال آن مهندسی­های متفاوتی داشته باشد. اما تمام مطلب این نیست و او باید ابزارهای موردنیاز خود را نیز دراختیار داشته باشد که ازجمله مهمترین آن­ها توانمدی­های صوتی وی و امکاناتی است که سبک مورد تبعیت وی در اختیار او قرار می­دهد.

بنابراین کسی که بخواهد تلاوتی معنا محور داشته باشد، لاجرم  باید از الگوی مناسبی مانند عبدالفتاح شعشاعی (برمبنای ویژگی­های صوتی) خود تبعیت کند؛ زیرا با الگوهایی همچون عبدالباسط ومنشاوی این امکان برای وی بسیار کمتر است. علاوه براین  همان­طور که در معماری یک بنا دونوع رویکرد  اصلی برای طراحی وجود دارد؛ یعنی طراحی براساس ایده یا کانسپت  و طراحی براساس کاربری، می­توان در تلاوت قرآن نیز مبتنی بر این  رویکردها دونوع طراحی مختلف متصور بود:

اول- طراحی براساس مشرب وطرز نگرش قاری(کانسپت)

دوم- طراحی براساس موقعیت(کاربری)

تلاوت­هایی که به­طور معمول، سلیقه و مشرب لحنی یک قاری در آن­ها متجلّی است، ازنوع اول و تلاوت­هایی که در  موقعیت‌­های خاص مانند مناسبت­ها، مسابقات و… انجام می شود، ازنوع دوم است.